سلسله‌مراتب دسترسی گروه اسمی: فراگیری بندهای موصولی در زبان فارسی

کینان و کامری (1977) پس از بررسی 50 زبان، نظریۀ سلسله‌مراتب دسترسیِ گروه اسمی را معرفی کردند. در این نظریه ادعاشده‌است که زبان‌ها به‌طور جهانی برای موصولی‌سازی از یک سلسله‌مراتب پیروی می‌کنند. بر این اساس، محققان فراگیری زبان فرضیه‌ای را مطرح کردند که بر پایۀ آن، می‌توان ترتیب دشواریِ فراگیریِ بندهای موصولی در زبان دوم را پیش‌بینی کرد. در این مقاله سعی بر آن است تا با بررسی زبانِ میانیِ فارسی آموزان غیرایرانی، ترتیب فراگیریِ بندهای موصولیِ زبان فارسی به‌عنوان زبان خارجی مورد ارزیابی قرار گیرد. به این منظور، پس از بررسی 493 متن نوشتاری از پیکرۀ فارسی‌آموزانِ غیرایرانیِ بنیاد سعدی، جملاتی که در آن بندهای موصولی وجود داشت، برچسب زده شد. سپس بندهای موصولی بر اساس سطح زبان‌آموزان به 6 سطح پایه، پیش‌میانی، میانی، فوق‌میانی، پیشرفته و فوق پیشرفته تقسیم گردید و تمامیِ نمونه‌ها بر اساس هستۀ بند موصولی دسته‌بندی شد. تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از مجموع 361 بندِ موصولیِ استفاده‌شده نشان داد که فراگیری بندهای موصولی فاعلی و مفعولی مستقیم، کاملاً از سلسله‌مراتب دسترسی کینان و کامری پیروی می‌کند، در حالی‌که در دیگر بندهای موصولی شواهدی مبنی بر عدم تطابق با این سلسله‌مراتب دیده می‌شود.